Kişilik Bozuklukları: 

1. Kişilik Bozuklukları Nedir?
Kişilik bozuklukları, bir bireyin düşünce, duygu, davranış ve ilişkilerini etkileyen, kalıcı ve köklü anormallikler olarak tanımlanır. Bu bozukluklar, bireyin çevresiyle etkileşimini, işlevselliğini ve genel yaşam kalitesini olumsuz şekilde etkileyebilir. Kişilik bozuklukları, genellikle ergenlik dönemi veya erken yetişkinlikte başlar ve bireyin kişiliğinde uzun süreli kalıcı değişikliklere neden olur.
2. Kişilik Bozukluklarının Türleri

DSM-5 (Amerikan Psikiyatri Birliği'nin Tanı ve İstatistiksel El Kitabı), kişilik bozukluklarını üç ana grupta sınıflandırmaktadır:

• A Grubu (Garip veya tuhaf davranışlar):
  1. Paranoid Kişilik Bozukluğu: Sürekli olarak başkalarının niyetlerinden şüphe duyma, güven eksikliği.
  2. Şizoid Kişilik Bozukluğu: Duygusal soğukluk, sosyal ilişkilerden kaçınma, yalnızlık isteği.
  3. Şizotipal Kişilik Bozukluğu: Aşırı tuhaf düşünce ve davranışlar, sosyal ilişkilerde zorluk.
• B Grubu (Duygusal ve düzensiz davranışlar):
  1. Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Başkalarının haklarına saygı göstermeme, sorumsuzluk, empati eksikliği.
  2. Borderline Kişilik Bozukluğu: Duygusal dalgalanmalar, terk edilme korkusu, kararsız kimlik.
  3. Histrionik Kişilik Bozukluğu: Aşırı dikkat çekme isteği, duygusal ve dramatik davranışlar.
  4. Narsistik Kişilik Bozukluğu: Kendini aşırı değerli görme, başkalarına karşı empati eksikliği.
• C Grubu (Kaygılı ve korkulu davranışlar):
  1. Avoidant Kişilik Bozukluğu: Sosyal ilişkilerde korku, reddedilme korkusu, aşırı çekingenlik.
  2. Bağımlı Kişilik Bozukluğu: Bağımlılık, karar verme güçlüğü, başkalarına aşırı bağlılık.
  3. Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu: Mükemmeliyetçilik, aşırı düzenlilik, katı kurallara bağlılık.

• Düşünce ve inanç sistemlerinde sapmalar: Gerçeklikten kopma, aşırı ve sabit düşünceler.
• Duygusal tepkilerde aşırılık: Yoğun öfke, depresyon, kaygı, aşırı neşe veya duygusal soğukluk.
• Sosyal ilişkilerde zorluklar: İnsanlarla sağlıklı ilişkiler kurmada güçlük, yalnızlık hissi.
• İstikrarsız kimlik ve kendilik algısı: Kimlik bunalımları, kendini değerli veya değersiz hissetme.
• Dürtüsel ve tekrarlayan davranışlar: Kendine zarar verme, aşırı risk alma, sürekli başkalarını manipüle etme.

• Kapsamlı Klinik Değerlendirme: Bireyin geçmişi, aile öyküsü, psikolojik durumu ve yaşam tarzı hakkında detaylı bilgi toplanır.
• Görüşmeler ve Anketler: Kişinin düşünce, duygu ve davranışlarını değerlendirmek için çeşitli psikolojik testler ve anketler uygulanabilir.
• DSM-5 Kriterleri: DSM-5’teki kişilik bozukluğu tanı kriterleri, bozukluğun varlığını tespit etmek için referans alınır.

• Psikoterapi:
  • Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT): Bireyin düşünce ve davranışlarını değiştirmeye yönelik bir tedavi yöntemidir. BDT, kişilik bozukluklarında etkili olabilir, özellikle depresyon ve kaygı bozuklukları gibi semptomların yönetilmesinde.
  • Diyalektik Davranış Terapisi (DDT): Borderline kişilik bozukluğu için yaygın olarak kullanılır. Bireyin duygusal regülasyonunu, ilişkilerdeki zorlukları ve kendilik sorunlarını ele alır.
  • Psikoanalitik Terapi: Derinlemesine bir psikoterapi türüdür ve geçmiş deneyimlerin kişiliği nasıl şekillendirdiğini anlamaya odaklanır. Uzun süreli bir tedavi gerektirir.
  • Grup Terapisi: Sosyal beceriler geliştirmeye yardımcı olabilir ve bireylerin başkalarıyla etkileşime girmelerini teşvik eder.
• İlaç Tedavisi:
  • Kişilik bozukluklarının tedavisinde ilaçlar genellikle yardımcı bir rol oynar. Ancak ilaçlar, kişilik bozukluğunun temelini değil, belirtilerini hedef alır. Antidepresanlar, anksiyolitikler ve antipsikotik ilaçlar, duygu durum dalgalanmalarını ve kaygıyı yönetmek için kullanılabilir.
• Aile Terapisi: Aile üyeleriyle yapılan terapi, aile içindeki ilişkilerin iyileştirilmesine yardımcı olabilir, özellikle kişilik bozukluğu olan bireylerin aile içindeki zorluklar üzerindeki etkilerini ele alır.