Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB): 
1. Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), kişiyi rahatsız eden, istenmeyen ve sürekli tekrarlayan düşünceler (obsesyonlar) ile bu düşünceleri bastırmak veya kontrol altına almak için yapılan yineleyici davranışlar (kompulsiyonlar) arasındaki ilişki ile tanımlanan bir psikiyatrik durumdur. OKB, bireyin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilecek, günlük işlevselliği bozan bir hastalıktır. Obsesyonlar, kişi tarafından genellikle mantıksız veya aşırı olarak kabul edilse de, bu düşünceler bireyin zihninden atılamaz ve kaygı yaratır. Kompulsiyonlar ise, bu kaygıyı hafifletmek amacıyla yapılan zorlayıcı davranışlardır.
OKB, genellikle uzun süreli ve kronik seyreder, ancak tedavi edilebilir. Tedavi edilmediğinde, kişinin sosyal, mesleki ve kişisel hayatında önemli zorluklara yol açabilir.
2. OKB'nin Belirtileri
OKB, obsesyonlar (rahatsız edici düşünceler) ve kompulsiyonlar (tekrarlayıcı davranışlar) olmak üzere iki ana bileşenden oluşur. Bu semptomlar birbirini besler; yani obsesyonlar kompulsiyonları tetikler, kompulsiyonlar ise obsesyonları geçici olarak hafifletir. OKB'nin belirtileri genellikle şu şekildedir:

• Obsesyonlar (Rahatsız Edici Düşünceler):
  • Aşırı temizlik veya mikrop kapma korkusu
  • Kontrol kaybı veya zarar verme korkusu (başkalarına ya da kendine zarar verme düşünceleri)
  • Cinsel, dini veya ahlaki açıdan yasadışı veya kabul edilemez düşünceler
  • Belirli bir düzene, simetriye veya düzenin bozulması korkusu
  • İstenmeyen ve rahatsız edici görüntüler, sesler, düşünceler
• Kompulsiyonlar (Tekrarlayıcı Davranışlar):
  • Temizlik veya yıkama davranışları (örneğin, elleri sürekli yıkama)
  • Belirli nesnelerin düzenlenmesi veya simetrinin sağlanması
  • Kapıların, pencerelerin, elektriklerin kontrol edilmesi
  • Sayma, tekrar etme veya belirli kelimeleri söyleme davranışları
  • Kontrol etme, dokunma veya belirli eylemleri yapma (örneğin, aynı eylemi tekrar tekrar yapma)

• DSM-5 Kriterleri: DSM-5 (Tanı ve İstatistiksel El Kitabı), OKB'nin tanısal kriterlerini belirler. DSM-5'e göre, OKB tanısı için şu şartların sağlanması gerekir:
  • Obsesyonlar ve kompulsiyonlar en az 6 ay boyunca mevcut olmalıdır.
  • Obsesyonlar, kaygıya neden olur ve kişiyi rahatsız eder.
  • Kompulsiyonlar, kaygıyı hafifletmek amacıyla yapılır ancak genellikle geçici rahatlama sağlar ve normal işlevselliği engeller.
  • Obsesyonlar ve kompulsiyonlar, günlük yaşam aktivitelerini, sosyal ilişkileri ve mesleki işlevselliği bozar.
• Klinik Görüşme ve Anketler: Tanı sürecinde, psikiyatrist veya psikolog, kişinin obsesyon ve kompulsiyonları hakkında ayrıntılı bilgi alır. Yale-Brown Obsesif Kompulsif Ölçeği (Y-BOCS) gibi testler, OKB'nin şiddetini belirlemede kullanılır.
• Biyolojik ve Genetik Faktörler: OKB'nin biyolojik temelleri, beyindeki bazı kimyasal dengesizlikler ve genetik yatkınlıklarla ilişkilidir. Bu faktörler, tedavi sürecinde göz önünde bulundurulur.

• Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT): OKB tedavisinde en etkili psikoterapi yöntemlerinden biri bilişsel-davranışçı terapidir. BDT, kişiye obsesyonlar ve kompulsiyonlar arasındaki ilişkiyi anlamayı ve bu düşüncelerle başa çıkmayı öğretir. Bu terapi türü, özellikle maruz bırakma ve tepki engelleme (ERP) tekniğini kullanır. ERP, kişinin obsesif düşüncelere maruz bırakılarak bu düşüncelere karşı kaygısının azaltılmasına ve kompulsif davranışların yapılmaması gerektiğini öğrenmesine yardımcı olur.
  • Maruz bırakma: Kişi, kaygıya neden olan duruma kontrollü bir şekilde maruz bırakılır (örneğin, kirli bir yüzeyle temas etmek).
  • Tepki engelleme: Kişiye, kaygıyı azaltmak için alışkanlık haline gelmiş kompulsif davranışı yapmaması gerektiği öğretilir.
• Bilişsel Yeniden Yapılandırma: BDT, bireyin obsesif düşünceleri gerçekçi olmayan şekilde nasıl yorumladığını ve bu düşüncelerin kaygıyı nasıl artırdığını anlamasına yardımcı olur. Bu düşünceler, daha sağlıklı ve mantıklı bir şekilde yeniden yapılandırılır.
• Aile Terapisi: Aile terapisi, aile üyelerinin OKB'nin etkilerini anlamalarına yardımcı olabilir. Aile üyeleri, kişinin tedavi sürecine katılarak destek sağlayabilirler.

• Antidepresanlar (SSRI'lar): OKB tedavisinde en yaygın kullanılan ilaçlar, seçici serotonin geri alım inhibitörleridir (SSRI’lar). Bu ilaçlar, serotonin düzeylerini artırarak kaygıyı ve obsesyonları hafifletir. Yaygın olarak kullanılan SSRI ilaçlar şunlardır:
  • Fluoksetin (Prozac)
  • Sertralin (Zoloft)
  • Fluvoksamin (Luvox)
  • Escitalopram (Lexapro)
• Trisiklik Antidepresanlar (TCA): OKB tedavisinde bazen klomipramin gibi trisiklik antidepresanlar da kullanılabilir. Bu ilaçlar, serotonin ve norepinefrin düzeylerini artırarak etkili olabilir.
• Antipsikotikler: Şiddetli OKB vakalarında, düşük dozda antipsikotik ilaçlar (örneğin, risperidon veya aripiprazol) da kullanılabilir.

• Derin Beyin Stimülasyonu (DBS): Şiddetli OKB vakalarında, diğer tedavi yöntemleriyle yanıt alınamadığında derin beyin stimülasyonu gibi cerrahi bir tedavi seçeneği düşünülebilir. Bu tedavi, beyindeki belirli bölgelerde elektriksel uyarı sağlayarak semptomları hafifletebilir.
• Transkraniyal Manyetik Uyarım (TMS): Beynin bazı bölgelerine manyetik dalgalar göndererek sinir hücrelerini uyarma yöntemidir. OKB tedavisinde kullanılan alternatif bir yöntem olabilir.