Sosyal Kaygı Bozukluğu: 
1. Sosyal Kaygı Bozukluğu Nedir?
Sosyal kaygı bozukluğu (sosyal fobi), sosyal durumlar veya başkalarının gözünde olma durumu ile ilgili yoğun ve sürekli bir kaygı hissiyle tanımlanan bir psikolojik durumdur. Bu bozukluğu yaşayan bireyler, başkalarının kendilerini değerlendireceği, yargılayacağı veya utandıracağı korkusu yaşarlar. Sosyal kaygı, yalnızca belirli sosyal etkinliklerde (örneğin, topluluk önünde konuşma) değil, günlük yaşamda da yaygın olarak görülür. Bireyler, bir sosyal etkinlik öncesinde aşırı kaygı duyar, bu durum onlar için büyük bir stres kaynağı olabilir.
Sosyal kaygı, genellikle utanç, düşük özgüven, reddedilme korkusu ve yetersizlik hissi ile ilişkilidir. Ancak, tedavi edilebilir bir bozukluktur ve erken müdahale ile yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir.
2. Sosyal Kaygı Bozukluğunun Belirtileri
Sosyal kaygı bozukluğunun belirtileri, sosyal durumlar sırasında kişinin aşırı kaygı duyması ve bu kaygıyı fiziksel ve duygusal düzeyde deneyimlemesidir. Bu belirtiler şunları içerebilir:

• Duygusal ve Bilişsel Belirtiler:
  • Başkaları tarafından olumsuz bir şekilde değerlendirilme korkusu
  • Topluluk önünde utanma veya küçük düşme korkusu
  • Kendi performansını yetersiz görme veya diğerlerinin kendisini yanlış anlamasından korkma
  • Olumsuz düşünceler (örneğin, "Ağlayacağım", "Komik olacağım", "Yanlış yapacağım")
  • Sosyal durumlara dair sürekli kaygı düşünceleri
  • Reddedilme korkusu veya başkaları tarafından dışlanma hissi
• Fiziksel Belirtiler:
  • Çarpıntı, hızlı kalp atışı
  • Terleme, titreme
  • Baş dönmesi, bayılma hissi
  • Mide bulantısı, karın ağrısı
  • Kuru ağız, boğulma hissi
  • Yüz kızarması veya kızarıklık
  • Nefes darlığı
• Davranışsal Belirtiler:
  • Sosyal etkinliklerden kaçınma veya bu tür etkinliklerde minimum katılım gösterme
  • Toplumda konuşmaktan kaçınma veya çok az konuşma
  • Diğerleriyle göz teması kurmaktan kaçınma
  • İnsanlardan uzak durma veya yalnız kalma isteği
  • Sosyal durumlar sonrası kendini eleştirme ve pişmanlık duygusu

• Kapsamlı Klinik Görüşme: Tanı koyabilmek için, kişinin sosyal kaygı belirtileri, kaygının süresi ve şiddeti hakkında detaylı bir görüşme yapılır. Ayrıca, kişinin yaşam öyküsü, geçmişteki stres faktörleri ve sosyal ilişkileri de göz önünde bulundurulur.
• DSM-5 Kriterleri: Sosyal kaygı bozukluğu, Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayımlanan DSM-5 (Tanı ve İstatistiksel El Kitabı) kriterlerine dayanarak tanımlanır. DSM-5'e göre, sosyal kaygı bozukluğu tanısı koyabilmek için, kişinin belirli sosyal durumlarla ilgili kaygılarının en az 6 ay boyunca devam etmesi ve sosyal durumları ciddi şekilde engelleyen bir şekilde yaşamını etkilemesi gerekir.
• Anketler ve Testler: Sosyal kaygıyı değerlendirmek amacıyla çeşitli psikolojik testler ve anketler de kullanılabilir. Örneğin, Sosyal Kaygı Envanteri (Liebowitz Social Anxiety Scale), bireyin sosyal kaygısının derecesini ölçmek için kullanılan bir araçtır.

• Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT): Sosyal kaygı bozukluğunun tedavisinde en etkili terapi türlerinden biridir. BDT, bireyin sosyal kaygıyı tetikleyen düşüncelerini tanımlamayı ve bu düşünceleri daha gerçekçi ve olumlu bir şekilde yeniden yapılandırmayı hedefler. BDT’nin temel bileşeni, maruz bırakma terapisidir. Maruz bırakma terapisi, bireyi korktuğu sosyal durumlarla güvenli bir şekilde yüzleştirir, böylece kaygı zamanla azalır. Sosyal kaygıya neden olan olaylar, aşamalı olarak daha az korkutucu hale gelir.
• Bilişsel Yeniden Yapılandırma: Sosyal kaygı yaşayan bireyler, sosyal durumlar hakkında olumsuz düşünceler geliştirebilirler. BDT, bu olumsuz düşünceleri sorgulamayı ve daha dengeli, olumlu düşüncelerle değiştirmeyi amaçlar. Örneğin, "Herkes benimle dalga geçecek" yerine, "Bazı insanlar bana gülse de, bu durum geçici olacak ve ben her durumda kendim olabilirim" gibi daha yapıcı düşünceler geliştirilir.
• İlaç Tedavisi: Sosyal kaygı bozukluğunda ilaç tedavisi de kullanılabilir, özellikle kaygının şiddetli olduğu durumlarda veya terapinin yanında destekleyici tedavi olarak. İlaçlar, genellikle kaygıyı hafifletmeye yardımcı olur. Kullanılabilecek ilaçlar şunlardır:
  • Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI'lar): Sosyal kaygı bozukluğunda yaygın olarak kullanılan ilaçlar arasında fluoksetin, sertralin ve paroksetin yer alır. Bu ilaçlar, beyindeki serotonin düzeylerini düzenleyerek kaygıyı azaltır.
  • Serotonin-Norepinefrin Geri Alım İnhibitörleri (SNRI'lar): Venlafaksin gibi ilaçlar, sosyal kaygı tedavisinde etkili olabilir.
  • Benzodiazepinler: Kısa süreli kullanım için kaygıyı hızla hafifletmek amacıyla kullanılabilir, ancak bu ilaçların uzun süreli kullanımı önerilmez çünkü bağımlılık yapma riski vardır.
  • Beta-blokerler: Bu ilaçlar, sosyal fobi nedeniyle ortaya çıkan fiziksel belirtileri (örneğin, titreme, kalp çarpıntısı) kontrol altına almak için kullanılabilir.
• Gevşeme ve Mindfulness Teknikleri: Mindfulness (bilinçli farkındalık) ve gevşeme teknikleri, sosyal kaygıyı yönetmek için etkili bir yöntem olabilir. Derin nefes almayı, kas gevşetmeyi, meditasyonu ve yoga gibi teknikler, kaygıyı azaltmaya ve sosyal durumlar sırasında sakin kalmaya yardımcı olabilir.
• Grup Terapisi ve Sosyal Beceri Eğitimi: Sosyal kaygı bozukluğu olan bireyler, bazen sosyal becerilerden yoksun hissedebilirler. Grup terapisi, diğer bireylerle etkileşimde bulunarak sosyal becerileri geliştirmeye yardımcı olabilir. Sosyal beceri eğitimleri de, bireylerin güvenli bir ortamda iletişim kurma yeteneklerini artırabilir.